انسان از ابتدای خلقت با طبیعت در تماس بوده است. در بعضی مواقع انسان از طبیعت ترسیده و یا بر آن غلبه کرده است. طبیعت همان‌طور که بر جسم انسان اثر دارد، بر فکر و روح او هم تأثیر می‌گذارد. هوش طبیعت گرا یکی از هوش‌های جدیدی است که گاردنر به نظریه هوش‌های چندگانه خود اضافه کرده است. برای اینکه به طور کامل با هوش طبیعت گرا گاردنر آشنا شوید؛ ما به چند سؤال مهم پاسخ داده‌ایم که عبارت‌اند از:
• هوش طبیعت گرا گاردنر چیست؟
• ویژگی‌های افراد دارای هوش طبیعت گرا بالا چیست؟
• ویژگی‌های کودکان دارای هوش طبیعت گرا بالا چیست؟
• بهترین بازی برای تقویت این هوش در کودکان چیست؟
• ضرورت آموزش هوش طبیعت گرا چیست؟
هوش طبیعت گرا گاردنر چیست؟
هشتمین هوش در نظریه هوش‌های چندگانه هوارد گاردنر، هوش طبیعت گرا (Naturalistic intelligence) است. بر اساس این نظریه کسانی که دارای هوش طبیعت گرای بالایی هستند؛ نسبت به طبیعت علاقه زیادی از خود نشان می‌دهند. این‌گونه افراد از گشت‌وگذار در طبیعت لذت می‌برند و به شکل باورنکردنی انواع گونه‌های مختلف گیاهان و جانوران را به یاد می‌سپارد.
کسانی که هوش طبیعت گرا دارند؛ می‌توانند تا ویژگی‌های مشخصی از محیط را شناسایی، دسته‌بندی و ادراک کنند. همچنین با استفاده از این هوش کودکان یاد می‌گیرند که بین موجودات زنده و غیرزنده تفاوت قائل شوند. از طرفی این‌گونه افراد در مقابل تغییرات طبیعی مانند زرد شدن برگ درختان، بارش باران، ابری شدن هوا و ... حساس می‌شوند. درگذشته که بسیاری از افراد به کشاورزی و شکار و دامپروری مشغول بودند؛ کاربرد فراوانی داشته است. در دنیای امروز این هوش برای افرادی که به تحصیل در علوم طبیعی علاقه دارند ضروری است.
ویژگی‌های افراد دارای هوش بالای طبیعت گرا چیست؟
کسانی که دارای این نوع هوش هستند؛ به افراد با هوش بین‌فردی (اجتماعی) شباهت زیادی دارند. به بیان دیگر این‌گونه افراد بیشتر وقت خود را در خارج از محل زندگی خود سپری می‌کنند و به محیط و طبیعت پیرامون خود دقت زیادی دارند. همچنین این افراد با طبیعت ارتباط محکمی برقرار می‌کنند و با عناصر طبیعی حس یکپارچگی دارند. در ضمن هنگامی که در محیط‌های طبیعی مانند بیابان، جنگل، رودخانه، دریا و ... قرار می‌گیرند؛ انرژی زیادی می‌گیرند.
افراد دارای هوش طبیعتگرای بالا نسبت به محیط پیرامون، حساسیت و دقت زیادی دارند. همچنین آن‌ها دوست دارند در طبیعت به ماجراجویی بپردازند و به‌صورت مستقیم عناصر طبیعی را حس کنند. در مورد علت وقوع بلایای طبیعی بسیار کنجکاو هستند. این افراد بسیار دوست دارند که حیوان خانگی داشته باشند و همیشه به حیوانات زخمی کمک و رسیدگی می‌کنند. آنان همچنین هوش تصویری بالایی دارند و از چشم‌های خود به‌خوبی استفاده می‌کنند.
چگونه بفهمیم که کودکی دارای هوش طبیعت گرا بالا است؟
این کودکان نسبت به تغییرات محیط بسیار هشیار هستند و به این تغییرات علاقه زیادی نشان می‌دهند. دلیل این خصلت مهم، سطوح بسیار ارتقا یافته حواس ادراکی و دریافتی آن‌ها است. این ویژگی مهم به آن‌ها کمک می‌کند که بسیار زودتر از بقیه به شباهت‌ها، تفاوت‌ها و تغییرات محیط پیرامون خود پی ببرند. سایر ویژگی‌های دیگر آن‌ها عبارت‌اند از:
• از دوران کودکی به خاک‌بازی و بازی در باغچه علاقه زیادی دارند.
• در نقاشی‌های آن‌ها بیشتر کوه، حیوانات و درخت مشاهده می‌شود.
• این افراد به قصه‌هایی که در آن‌ها شخصیت اصلی حیوان است علاقه زیادی نشان می‌دهند.
• وقتی از آن‌ها بپرسند در آینده دوستداری چه شغلی داشته باشی؛ بیشتر مشاغلی که با حیوانات و طبیعت و گیاهان در ارتباط است را بیان می‌کند.
• این افراد علاقه‌مند هستند در هنگام مسافرت بیشتر در کنار پنجره بنشینند تا بتوانند بیرون را تماشا کنند.
• این افراد بیشتر فیلم‌ها و مستندهایی که زندگی حیوانات و جانوران را نشان می‌دهد دنبال می‌کنند.
• به روشن‌کردن آتش در پیک‌نیک‌ها علاقه زیادی دارند.
• این افراد دروسی مانند علوم، فارسی، اجتماعی، جغرافی را که در مورد طبیعت و حیوانات است از سایر دروس بیشتر دوست دارند.
بهترین بازی‌ها برای تقویت هوش طبیعت گرای کودکان چیست؟
وقت آن رسیده است تا به شما یکسری بازی معرفی کنیم که برای هوش طبیعتگرای کودکان به‌شدت مفید است. اگر می‌خواهید این هوش را در کودکان خود تقویت کنید لازم است تا با کودکان این بازی‌ها را انجام دهند که عبارت‌اند از:
بازی رنگین‌کمان
در این بازی باید به کودکان خود آموزش دهید که چگونه یک رنگین‌کمان درست می‌شود. سپس آن را به شکل یک بازی درآورید؛ مثلاً در یک روز آفتابی با کمک آن‌ها یک رنگین‌کمان درست کنید. این کار به‌شدت می‌تواند به هوش طبیعت گرای آن‌ها تلنگری بزند و آن‌ها را با طبیعت آشتی دهد.
بازی سایه‌ها
در ابتدا همانند بازی رنگین‌کمان باید یک آموزش کوچکی به بچه‌ها داده شود که درباره اندازه سایه‌ها و نحوه قرارگیری خورشید در اوقات مختلف روز است. سپس از آن‌ها بخواهید که باتوجه‌به قرارگرفتن خورشید بگویند که بیشترین و کمترین سایه برای چه زمانی است. همچنین می‌توانید این را به‌صورت یک بازی درآورید و درباره اندازه و کمتر یا بیشتر بودن سایه‌ها از آن‌ها سؤال بپرسید.
ضرورت آموزش هوش طبیعت گرا چیست؟
باید حواستان باشد که یک زندگی شاد و سالم بدون ارتباط با طبیعت و درنظرداشتن واکنش‌های طبیعت ممکن نخواهد بود. درصورتی‌که نسبت به طبیعت بی‌تفاوت باشیم هزینه‌های زیاد و جبران‌ناپذیری را برای خود و آیندگان به بار خواهیم آورد. این موارد شامل: آلودگی هوا، گرم‌شدن زمین، کم‌شدن درختان جنگل، اختلال در لایه اوزون و.. است.
انسان به‌عنوان عضوی از این جهان، لازم است تا با دیگر مخلوقات آفریدگار همکاری پایداری داشته باشد. طبیعت، مکانی است که انسان در متولد شده و در طی رشد و نمو خود در آن زندگی کرده است. به همین دلیل باید به بهترین شکل ممکن با طبیعت ارتباط برقرار کند. به‌گونه‌ای که علاوه بر برخورداری از مزایای طبیعی، به حفظ و پایداری آن توجه کند تا امانت‌دار خوبی باشد. همچنین باید این نعمات را به‌خوبی به نسل آینده انتقال دهد.
راهکارهای تقویت هوش طبیعت گرا
حالا نوبت آن رسیده تا چند روش مؤثر جهت افزایش هوش طبیعت گرا را به شما معرفی کنیم:
• روزانه با طبیعت سروکار داشته باشید.
• باغبانی کنید و گیاه‌های موردعلاقه خود را بکارید.
• مشاهده طبیعت را تمرین کنید.
• مشاهدات خود را یادداشت کنید.
نتیجه‌گیری روان‌شناسان مجله گارنِت
امیدواریم با استفاده از راهکارهایی که برای شما ذکر کردیم این هوش را در وجود خود و کودکانتان تقویت کنید. لازم است بدانید که بهترین زمان برای افزایش هوش طبیعت گرا هنگام کودکی است و همچنین به دلیل توسعه شهری ارتباط افراد با طبیعت کمتر شده است و باید به شیوه‌های مختلفی این هوش را تقویت کنیم. همچنین طبق تحقیقات، 80 درصد هوش تا پیش از 8 سالگی صورت می‌گیرد. پس فرصت را از دست ندهید و با استفاده از راهکارهایی که گفته شد به تقویت این هوش در کودکان خود اقدام کنید.
