هوش درون فردی (Intrapersonal intelligence) هوارد گاردنر یکی از مهم‌ترین هوش های معرفی شده "نظریه هوش چندگانه گاردنر" است. او معتقد بود که قسمت‌های مختلف مغز، انواع هوش متفاوتی دارد و هوش درون فردی هم یکی از همین موارد است. او به کمک تحقیقات عصبی جسمانی (نوروفیزیکی) زیادی که انجام داد و مطالعاتی که درباره افراد اوتیسم داشت، توانست به این نتیجه برسد که برای کشف استعدادهای یک فرد علاوه بر بررسی ضریب هوشی (هوش منطقی، ریاضی) باید به انواع مختلف هوش هم توجه کرد.
هوش و استعداد دو عبارتی هستند که مفهوم متفاوتی دارند اما هر دو در انسان‌ها کاملا ذاتی هستند. طبق نظریه هشتگانه هاوارد گاردنر، انسان‌ها دارای هوش چندگانه هستند. هوش درون فردی گاردنر یکی از این موارد است که به طور کلی در توانایی افراد در درون اندیشی، شناخت نقاط قوت و ضعف، خودآگاهی و احساسات خود خلاصه می‌شود.
همه افراد در ظرفیت‌های متفاوت از این هوش برخوردار هستند. اما نحوه تقویت، شناخت و چگونگی استفاده از آن را باید یاد بگیرند. استفاده از هوش درون فردی باعث می‌شود تا افراد بتوانند تبدیل به انسان‌های بهتری شوند. شما باید از هوش درون فردی خود استفاده کنید تا متوجه شوید در کجای زندگی خود قرار دارید و مقصدتان برای آینده چیست؟
روانشناسان مجله گارنت در این مقاله سعی کردند از مهم ترین مباحث در رابطه با مفهوم این هوش گاردنر، روش تقویت آن تا شغل‌های مناسب برای افرادی که این هوش را دارند؛ با شما صحبت کنند.
هوش درون‌فردی گاردنر چیست؟
این نوع هوش شامل توانایی شخص در تمرکز بر خود و خودآگاهی می‌شود. افرادی که از هوش درون فردی زیادی برخوردار هستند، می‌توانند به راحتی احساسات درونی خود را جستجو کنند و بر آنها مسلط شوند. در واقع آنها می‌توانند انگیزه‌ها، اهداف و احساسات خود را کشف کنند و سپس آنها را تحلیل کنند.
اگر تاکنون به روان‌شناس، روان‌پزشک یا مشاور مراجعه کرده باشید، این احتمال وجود دارد که با عبارت خودآگاهی روبه‌رو شده باشید. دلیل بسیاری از اختلالات روانی، نداشتن خودآگاهی در افراد است و عموماً اولین پیشنهاد مشاوران و روانشناسان هم شناخت خود و عوامل درونی است.
هوش درون فردی عبارت دیگری برای خودآگاهی فرد است. شما با استفاده از این نوع هوش خود می‌توانید به عمیق‌ترین بخش‌های درونی خود نفوذ کنید و از چیزهایی که واقعا می‌خواهید آگاه شوید. به عبارتی می‌توانید خودتان را بشناسید و دوست داشته باشید.
افرادی مثل فیلسوفان، روانشناسان و نویسندگان موفق و بزرگ از هوش درون فردی بالایی برخوردار هستند. همچنین جالب است بدانید که اگر شما شروع به نوشتن خاطرات روزانه و احساسات خود کنید در واقع در حال استفاده کردن از این هوش خود هستید. این کار تمرینی برای تقویت آن است و به شما کمک می‌کند تا با احساسات و عواطف درونی خود آشنا شوید.
✔️مثال ساده‌ای از افراد دارای هوش درون‌فردی بالا
افراد دارای هوش درون‌فردی، مستقل و صلح‌جو هستند. برای مثال، دانش‌آموزی را در نظر بگیرید که توانایی بالایی در حل مسائل دارد و با آمادگی بیشتری برای هر کاری قدم برمی‌دارد. مثلاً هنگام انتخاب رشته سردرگم نیست که خدایا چه رشته‌ای برای من مناسب است یا در کدام موفق می‌شوم. این‌گونه افراد دقیقاً می‌دانند علاقه‌شان چیست و در چه زمینه‌ای می‌توانند پیشرفت کنند.
دانش‌آموزان دارای هوش درون فردی یا اینترپرسونال، توانایی اعلام نظرات و خواسته‌هایشان را دارند و از عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس بالایی بهره‌مند هستند. به‌طورکلی چنین می‌توان گفت؛ کودکان و نوجوانانی که هوش درون‌فردی بالایی دارند، خیلی راحت‌تر نقاط قوت و ضعف‌هایشان را پیدا می‌کنند و برای بهبود یا رفع آنها به دنبال راه‌حل می‌گردند.
افرادی که هوش درون فردی بالایی دارند چه ویژگی‌هایی دارند؟
این افراد معمولا در دسته افراد درون‌گرا قرار می‌گیرند و رفتار و اعمال انفرادی را به کارهای اجتماعی و گروهی ترجیح می‌دهند. بهترین تفریح این آنها تفریحات انفرادی مثل کتاب خواندن است.
مهم‌ترین ویژگی آنها داشتن نظم، هدف‌دار بودن ، مثبت‌اندیش، مستقل، باانگیزه، درون‌گرا، صلح‌جو، با اعتمادبه‌نفس و دارای عزت نفس است. اگرچه تمامی افراد از این ویژگی‌ها برخوردارند، اما در افراد باهوش درون‌فردی بالا، چنین ویژگی‌ها نقش پررنگ‌تری در رفتارشان دارد.
مهم‌ترین ویژگی‌های افراد با هوش درون‌فردی بالا
افراد دارای این هوش، اگر دچار مشکلاتی شوند، به‌جای درخواست کمک از دیگران، ابتدا خود برای رفع آن تلاش می‌کنند و درخواست کمک را آخرین گزینه قرار می‌دهند. همچنین این افراد به فعالیت‌های انفرادی بیشتر علاقه دارند و دوست دارند کارهایشان را به‌تنهایی انجام دهند. از تنهایی نمی‌ترسند و با روی باز با آن روبه‌رو می‌شوند. برخی دیگر از ویژگی‌های افراد باهوش درون‌فردی به شرح زیر است:
✔️خود انضباطی
کمی به اطرافیان خود نگاه کنید. احتمالا افرادی را می‌بینید که بسیار سخت‌کوش و منضبط هستند و اصطلاحا از خود انگیزشی زیادی برخوردار هستند. خود انگیزشی را می‌توان این گونه معنا کرد که افراد برای رسیدن به موفقیت و دستیابی به اهداف خود، خودشان مسئولیت هدایت خود را بر عهده می‌گیرند و دیگر منتظر پاداش‌های بیرونی نیستند. پس می‌توان گفت که این افراد هوش درون فردی بالاتری دارند.
اگر فردی را می‌بینید که برنامه‌های روتین خود مثل سحرخیزی، مطالعه کتاب، ورزش و ... را به شکل خودکار و همیشگی حفظ کرده است، مهارت های درون فردی بالا دارند. زیرا به خوبی با علایق و اهداف خود آشنا است و می‌تواند انگیزه خود را بالا نگه دارد. افرادی که دارای خود انضباطی هستند معمولا از هوش درون فردی خود به خوبی استفاده می‌کنند و دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- به‌کارگیری تجربه‌های خود در عمل
- لذت بردن از تنها بودن و تنها حل کردن مسائل
- آشنا بودن با نقاط قوت و ضعف خود
- مستقل و دارای اعتماد به نفس خوب
- توانمند در کنترل احساسات خود
- درون‌گراتر بودن از هم سن و سالان خود
- ابراز احساسات از راه‌های خلاقانه‌ای مثل موسیقی یا نوشتن
- انتقادپذیری بالا
✔️خود آگاهی
خود آگاهی یا درون نگری یکی دیگر از ویژگی‌های مهم افرادی است که هوش درون فردی بالاتر از متوسط دارند. این افراد همیشه در حال بررسی و تحلیل احساسات خود هستند. همچنین دائم افکار و رفتار خود را ارزیابی می‌کنند و به همین دلیل است که معمولا از نقاط ضعف خود خیلی سریع آگاه می‌شوند و در راستای تغییر آنها تلاش می‌کنند.
نکته مهمی که وجود دارد این است که مرز خیلی باریکی بین درون نگری و خودشیفتگی وجود دارد. همان‌طور که مرز خیلی باریکی بین درون‌گرا بودن و افسردگی وجود دارد. تشخیص این موارد تنها از عهده فردی متخصص، روان‌شناسی حرفه‌ای و مشاوری باتجربه برمی‌آید.
افرادی که از خود آگاهی برخوردار هستند، همیشه یک قدم عقب‌تر می‌ایستند و با نگاهی منتقدانه به اعمال و رفتار خود نگاه می‌کنند. در واقع می‌توان گفت افرادی که دارای هوش درون فردی هستند برای شناخت دنیای اطراف خود از راه متفاوت و خلاقانه‌ای استفاده می‌کنند. آنها ابتدا شروع به شناختن خود می‌کنند. ضمن اینکه همان قدر که به دنیای درونی خود اهمیت می‌دهند به دنیای اطراف خود هم دقت و توجه می‌کنند.
چگونه هوش درون‌فردی خود یا فرزندمان را تقویت کنیم؟
هوش درون فردی گاردنر یکی از انواع هوش در انسان است که ظرفیت آن در هر فردی متفاوت است. این ظرفیت قابل تغییر نیست اما به هر حال می‌توان آن را تا حدی تقویت کرد. ضمن اینکه خیلی از افراد از این هوش بهره‌مند هستند اما شیوه استفاده از آن را نمی‌دانند. اگر در هفته زمانی را برای انجام امور زیر در نظر بگیرید، می‌توانید بهتر از قبل از این هوش خود بهره‌مند شوید.
- تهیه یادداشت روزانه
- خاطره‌نویسی
- مدیتیشن یا یوگا
- نوشتن آرزوها و اهداف بلندمدت
- آموزش مهارت‌های جدید
- فکرکردن قبل از خواب به روزی که پشت سر گذاشته‌اید
- پیاده‌روی تنهایی
- گوش‌دادن به موسیقی تنهایی
- مطالعه کتاب‌های مختلف
✔️احساسات و افکار خود را یادداشت کنید
نوشتن راه‌حل مناسبی برای خودشناسی است، هر زمان که احساسات و افکار مختلفی را تجربه کردید، آن را روی برگه بنویسید و به دنبال دلایل ایجاد آن باشید. بسیاری اوقات مسائل به‌قدری سریع از ذهن عبور می‌کند که به‌خاطر سپردن آنها مشکل است. به همین دلیل نوشتن فرصت مناسبی برای ثبت آنچه در ذهن می‌گذرد و بررسی و تحلیل علتشان است.
✔️ثبت خاطرات برای برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری بهتر
نوشتن وقایع روزانه در انتهای شب، به شما کمک می‌کند ریتم کاری و رفتاری خود را بیشتر شناخته و بر اساس آن رفتار بهتر و تصمیمات معقولانه‌تری بگیرید؛ بنابراین خاطره نویسی روزانه را یکی از مهم‌ترین نکات برای خودشناسی بدانید، زیرا پس از یک ماه مطالعه وقایع نوشته‌شده، انبوهی از اطلاعات را درباره تصمیمات، رفتارها، احساسات و به‌طورکلی خودتان نشان می‌دهد.
✔️مدتی را برای تنها بودن اختصاص دهید
تنهایی همیشه برای بسیاری افراد ترسناک است، حتی ممکن است برخی افراد با تنها ماندن و فکرکردن به خود و کارهایشان دچار استرس و ناراحتی شوند. این در حالی است که اگر می‌خواهید خود را بیشتر بشناسید، در هفته زمان مشخصی را کنار بگذارید و در آن به برنامه‌ها و فعالیت‌هایتان فکر کنید.
✔️خودتان را دوست داشته باشید
شاید کمی کلیشه‌ای به نظر برسد اما دوست‌داشتن خود در رشد افراد خیلی مهم است. شخصی را در نظر بگیرید که خود را دوست ندارد و به عواطف، احساسات و اهداف خود اهمیت نمی‌دهد، این شخص تا چه حد می‌تواند خوشحال باشد یا در زندگی موفق شود؟
بنابراین خودتان را دوست داشته باشید و برای آن تلاش کنید. به عواطف و رفتارهایتان اهمیت دهید و برای بهترشدن حالتان، زمان کافی اختصاص دهید. در دنیای امروزی خودمراقبتی یک روتین روزانه برای افراد موفق است. برای مثال بیل گیتس، یک هفته در سال را برای خود کنار می‌گذارد و از آن به «هفته تفکر بیل گیتس» یاد می‌کند.
✔️کتاب بخوانید و فیلم ببینید
مطالعه کتاب‌ها و تماشای فیلم‌هایی که به توسعه فردی کمک می کند یکی دیگر از فعالیت ها برای تقویت هوش درون فردی است. شرکت در کارگاه‌های آموزشی، وبینارها و سمینارها نیز یکی دیگر از روش‌های کمک به رشد و توسعه هوش درون‌فردی است.
چگونه هوش درون‌فردی را در کودکان افزایش دهیم؟
کودکان نیز همانند نوجوانان و جوانان به راهکارهای تقویت این هوش نیاز دارند. ازاین‌رو با استفاده از نکاتی که در ادامه معرفی می‌شود، می‌توان هوش درون فردی کودکان را تقویت کرد.
✔️با کودکان خود بازی کنید
بازی یکی از بهترین راهکارهایی است که می‌توانید ازطریق تکنیک‌های لمسی، شنیداری و کلامی این هوش را در کودکان تقویت کنید. تنها باید بدانید کودک شما با کدام روش‌ها بهتر ارتباط برقرار می‌کند، بازی‌کردن تخیلات کودکان را توسعه می‌دهد و باعث می‌شود فکر و رویاپردازی کرده و با این کار برای خود نقش‌هایی انتخاب کنند و با تصمیم‌گیری برای انجام آن، مهارت‌های خود را به کار گیرند.
اسباب‌بازی‌هایی مثل،
- بازی‌های فکری
- پازل
- لگو
- کتاب
- عروسک‌بازی انفرادی
- اوریگامی
و تمامی وسایلی که کودک برای بازی با آن نیاز به فکرکردن و بازی به‌تنهایی دارد، می‌تواند گزینه مناسبی برای تقویت و پرورش هوش درون فردی کودکان باشد.
رفتارهای اشتباه با کودکان دارای هوش درون‌فردی
کودکان دارای هوش درون‌فردی روحیات آرامی داشته و کم‌حرف هستند. بسیاری از والدین ویژگی‌های گفته‌شده را با افسردگی، انزوا و خودشیفتگی اشتباه می‌گیرند و با رفتار نادرست با کودکان موجب رنجش و سرکوب احساسات درونی و هوش درون‌فردی آنها می‌شوند.
والدین کودکان آرام و درون‌گرا را درک نمی‌کنند و بازیگوشی و بازی‌های گروهی کودکانه را تنها معیار برای سلامت روانی کودکان می‌دانند، درحالی‌که کودک درون‌گرا به بازی‌های انفرادی و فکری علاقه بیشتری دارد.
کودکانی که با ورود به یک جمع به‌سرعت دوست پیدا نمی‌کنند یا دوستان زیادی ندارند، دچار اختلالات خاصی نبوده و بلکه هوش درونی آنها فعال‌تر است.
اصرار به پیداکردن دوست و ارتباط با افراد در یک کودک درون‌گرا باعث ایجاد کم‌خودبینی در او شده و باگذشت زمان کودک از خواسته‌ها و نیازهای خود می‌گذرد تا بتواند مطابق با خواسته ی والدین رفتار کند. همین امر مهرطلبی و تأیید توسط دیگران را برایش به وجود می‌آورد و هم هوش درون‌فردی و استعدادهای او را سرکوب می‌کند و هم دچار مشکلات رفتاری جدید نیز خواهد شد.
مشاغل مناسب افراد دارای هوش درون فردی بالا
بسیاری برای شروع می‌توانیم افراد مشهور و معروفی که هوش درون فردی گاردنر بالایی داشتند را معرفی کنیم. افرادی مثل مهاتما گاندی، نیچه، انیشتین، سقراط و فروید از هوش درون فردی بالایی برخوردار بودند و با استفاده از همین هوش توانستند مسیر تاریخ را تغییر دهند.
از جمله مشاغلی که افراد دارای این هوش می‌توانند در آن مشغول به کار شوند را می‌توان موارد زیر نام برد:
-
نویسندگی
-
شاعر
-
هنرپیشه
-
فیلسوف
-
کارآفرین
-
مورخ
-
کشاورز
-
مخترع
-
کتاب‌دار
-
روان‌شناس
-
مشاور
-
پژوهشگر
-
علوم دینی و الهیات
-
علوم فلسفی
-
علوم سیاسی
-
حقوق‌‌دان
-
پلیس
شما می‌توانید در یادگیری مشاغل گارنت کودکان خود را با افراد موفق در این مشاغل آشنا کنید.
هوش درون‌فردی گاردنر، یکی از مهم‌ترین انواع هوش چندگانه است که توجه به آن در زمان کودکی و بزرگسالی الزامی است.
هرچقدر یک فرد درک بیشتری از خود و چگونگی بهتر کردن زندگی و احساسات خود داشته باشد، با توانایی و ثبات بیشتری می‌تواند زندگی خود را اداره و به موفقیت دست پیدا کند.
سخن آخر روانشناسان مجله گارنت
مهم‌ترین دارایی هر فردی، خودش است. برای اینکه بتوانیم جهانی زیباتر بسازیم، باید بتوانیم درست زندگی کنیم و برای درست زندگی‌کردن باید انسان خوبی باشیم. پس باید خودمان را بشناسیم، با احساسات و عواطف خود آشنا باشیم و بر آنها مسلط باشیم و بر اساس آنها مسیر زندگی خود را مشخص کنیم. برای اینکه بتوانیم اطرافیان و عزیزان خود را دوست داشته باشیم و ارتباط خوبی با آنها برقرار کنیم، باید ابتدا خودمان را دوست داشته باشیم و با خودمان آشنا باشیم. هوش درون فردی گاردنر در همین راستا به تمام انسان‌ها کمک می‌کند.
