استعداد فن بیان، مهارتی است که به فرد امکان برقراری ارتباط برای تبادل اطلاعات و ایده‌های مختلف را می‌دهد. وقتی شما مهارت فن بیان قوی داشته باشید، ارتباط کلامی بهتر و مؤثرتری را ایجاد خواهید کرد. این توانایی، سبب می‌شود تا پیام‌های شما به شیوه‌ای جذاب‌تر، رساتر و در نهایت مؤثرتر ارائه شود.
اهمیت استعداد فن بیان تنها در این موارد خلاصه نخواهد شد. این استعداد، جزو ملزوماتی است که شما در حرفه‌های مختلف به آن نیاز پیدا می‌کنید. در این مطلب، گارنت به شما نشان می‌دهد که چطور می‌توانید استعدادهای فن بیان خود را تقویت کنید.
مطالب مرتبط:
فن بیان چیست؟
همان‌طور که در مقدمه‌ی مطلب بیان کردیم، فن بیان شکلی از ارتباط است. در این ارتباط، شما از کلمات، صدا، لحن، حرکات چشم و اعضای بدن استفاده می‌کنید تا کلام خود را به مخاطب برسانید. در فن بیان، تمام این ابزارها در جهت وضوح پیام و بیان شما، به کار گرفته می‌شوند.
شما با مهارت فن بیان قادر خواهید بود تا افکار، احساسات، اطلاعات و هر پیام دیگری را به نحو تأثیرگذار به مخاطب خود برسانید. در حقیقت فن بیان تأثیر بسیار زیادی روی وضوح و تأثیر کلام شما خواهد داشت. در نتیجه شما به اهداف ارتباطی خود دست پیدا می‌کنید.
فن بیان در زندگی روزمره چه اهمیتی دارد؟
فن بیان از آن مهارت‌هایی است که در هر گام و بخش از زندگی روزمره نیز نقش دارد. به عنوان مثال فن بیان در احوالپرسی یا مکالمات عادی با دوستان و اعضای خانواده می‌تواند اثرات خود را نشان دهد.
حتماً شما نیز در میان دوستان و اطرافیان خود، افرادی را می‌بینید که در احوالپرسی روزمره، به اصطلاح خودمانی برخورد گرم‌تری دارند. این برخورد گرم می‌تواند ناشی از یک لبخند ملیح و دوستانه، جملات جذاب و متفاوت و یا صدایی سرزنده و شاداب باشد.
به نظر شما، این افراد چه تأثیری روی دیگران می‌گذارند؟ آیا از برخورد با این افراد احساسات مثبت و خوشایند دریافت نمی‌شود؟ آیا احساس اعتماد به نفس در آن‌ها قابل ملاحظه نیست؟ به احتمال زیاد، شما نیز این افراد را پرانرژی، با اعتماد به نفس و رهبر ارزیابی خواهید کرد. این عوامل همه از وجود استعداد و مهارتی به نام «فن بیان» عاید می‌شود.
فن بیان چه عناصری دارد؟
برای این‌که بتوانید فن بیان را به کار ببرید، باید عناصر آن را بشناسید. در این بخش به معرفی عناصری پرداخته‌ایم که در شیوایی کلام شما اثرگذار هستند.
کلمات
کلام شما در قالب کلمات بیان می‌شوند. پس این‌که چه کلمه‌ای را برای انتقال مقصود خود به کار ببرید، در فن بیان تأثیر دارد. افرادی که استعداد فن بیان دارند، به طور ذاتی می‌توانند متناسب با موقعیت اجتماعی (جمع جدی و رسمی یا دوستانه و صمیمی) کلمات را به‌طرز صحیح انتخاب کنند.
برای این‌که بتوانید کلمات بهتری را برای صحبت خود به‌کار بگیرید، باید مطالعات خود را افزایش دهید. کتاب خواندن، مطالعه‌ی مقالات آموزشی، تورق مجلات و روزنامه‌های مختلف سبب گسترش دایره‌ی واژگان شما می‌شود.
به عنوان مثال شما باید جملات متفاوتی برای احوالپرسی در یک جمع دوستانه، جمع رسمی و حتی جمع خانوادگی بدانید. عبارت‌هایی مانند «چطوری؟» می‌توانند در یک جمع دوستانه به کار برده شوند. اما استفاده از آن در مراسم رسمی، دور از ادب و تکنیک‌های بیان خواهد بود.
لحن
منظور از لحن، شیوه‌ی بیان کلمات است. آهنگی که شما در بیان کلمات و جملات به کار می‌برید، روی شیوایی و وضوح کلام اثر می‌گذارد. لحن یکنواخت، بسیار کسل‌کننده است و مخاطبین از تمرکز روی حرفهای شما طفره در می‌روند.
لحن و آهنگ جذاب، تأثیر کلام را چندبرابر می‌سازد. برخی از مواقع شما باید با تن صدای ضخیم‌تر یا کودکانه، کلام را به شکل متفاوتی بیان کنید. این‌طور توجه مخاطب به کلام بیش‌تر می‌شود و تمرکز از بین رفته، باز خواهد گشت.
زبان بدن
وقتی که استعداد فن بیان داشته باشید، قادر هستید تا از اعضای بدن و چشم‌هایتان برای تأکیدهای کلامی استفاده کنید. این‌طور احساسات شما با تأکید و قدرت بیش‌تری بیان خواهد شد. حتی زبان بدن را می‌توانید برای تضعیف یک کلام نیز به کار ببرید.
مسئله‌ی مهم این‌جاست که برای زبان بدن باید حد اعتدال را در نظر بگیرید. تکان دادن بیش از حد دست‌ها و سر، سبب می‌شود تا توجه مخاطب بیش‌تر به سمت حرکات شما جلب شود تا کلامتان. در نتیجه کلام شما جذابیت خود را از دست خواهد داد. از سوی دیگر، خشک بودن و بی‌حرکت بودن نیز مانع از انتقال احساسات کلام به مخاطب می‌شود.
زمان و مکان
هر سخن جای و هر نکته مکانی دارد. شما باید بدانید که هر حرف را در کجا و چطور بیان کنید. عدم توجه به زمان و مکان مناسب، جز فاجعه نتیجه‌ی دیگری را در بر نخواهد داشت.
به عنوان مثال تصور کنید با همسر خود درباره‌ی یک موضوع مهم و خصوصی، دچار اختلاف نظر شده‌اید. مطرح کردن این بحث در یک جمع رسمی و یا مراسم خاص، کار عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد. بلکه انتظار می‌رود در فضای خانه، دور از جمعیت شما به طرح و حل و فصل موضوع بپردازید.
چطور فن بیان خود را تقویت کنیم؟
اگر از جمله افرادی هستید که به صورت ذاتی، توانایی خوبی در زمینه‌ی فن بیان دارید، به شما تبریک می‌گوییم! شما نیمی از این مسیر دشوار را پیموده‌اید. البته اگر از چنین موهبتی برخوردار نیستید، تکنیک‌ها و روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید درجهت تقویت فن بیان به کار بگیرید. در این بخش، برخی از ساده‌ترین روش‌های تقویت بیان را ذکر کرده‌ایم.
آموزش
بهتر است در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی تقویت استعداد فن بیان استفاده کنید. در این دوره‌ها اصول و تکنیک‌های مختلف برای بهبود مهارت کلام ارائه می‌شود. این تکنیک‌ها به شما می‌آموزد که چطور می‌توانید عناصر مختلف فن بیان را برای افزایش شیوایی کلام خود به‌کار بگیرید.
اگر پرداخت هزینه‌ی دوره‌های آموزشی برایتان مقدور نیست، می‌توانید در انواع دوره‌های آنلاین (که اغلب هزینه‌ی پایین‌تری را می‌طلبند) شرکت کرده و یا از کتاب‌ها و مقالات خودآموز برای تقویت این استعداد استفاده کنید.
منبع آموزشی مورد استفاده‌ی شما باید به اندازه‌ی کافی کامل باشد. هم‌چنین توجه داشته باشید که اطلاعات آموزشی کاملاً به‌روز بوده و از جدیدترین متدها و تکنیک‌ها برای تقویت مهارت‌های فن بیان، استفاده شود.
تمرین
اصولاً صحبت کردن از آن دسته مهارت‌هایی است که هرچه بیش‌تر تمرین کنید، بهبود پیدا می‌کند. به همین دلیل افرادی که در معرض ارتباطات اجتماعی بیش‌تری قرار می‌گیرند، بهتر می‌توانند از تکنیک‌های فن بیان استفاده کنند.
توصیه می‌کنیم تا جایی که برایتان امکان دارد، موقعیت‌های مختلف را شبیه‌سازی کنید. شما می‌توانید یک سالن مراسم، یک ویدیوی مصاحبه، یک جلسه‌ی سخنرانی، یک کنفرانس آکادمی و غیره را شبیه‌سازی کنید. تصور کنید در برابر افراد مختلف در حال صحبت هستید. بعد از مدتی متوجه خواهید شد که راحت‌تر می‌توانید صحبت کنید.
نکته‌ی مهم این است که لابه‌لای تمرینات عملی فن بیان، روی عناصر فن بیان- یعنی کلمات، لحن و زبان بدن- هم توجه کنید. سعی کنید تمرکز خودتان را برای ارائه‌ی بیانی بهتر و رساتر، افزایش دهید.
تقلید
یکی از راهکارهایی که برای تمرین تقویت فن بیان توصیه می‌شود، تقلید است. شما می‌توانید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مختلف را مشاهده کنید. سپس سعی کنید جملات را با همان لحن و تن صدا تقلید کنید. هرچقدر لحن شما به گوینده نزدیک‌تر باشد، تقلید موفق‌تری خواهید داشت.
برای این‌که تکنیک تقلید را راحت‌تر پیاده‌سازی کنید، باید در نظر داشته باشید که شنوندگی شما اهمیت دارد. در صورتی که دقت شما به لحن گوینده بالا باشد، تقلید مشابه‌تری را پیاده‌سازی خواهید کرد. سعی کنید نقاط اوج و فرود صدا را تشخیص دهید تا بتوانید لحن را به‌خوبی شبیه‌سازی کنید.
بازخورد
یکی از گزینه‌های مهم در مسیر تقویت این مهارت، توجه به بازخورد مخاطبین است. شما می‌توانید از دوستان و اطرافیان خود بخواهید تا شیوه‌ی بیان شما را ارزیابی کنند. توجه به نتایج سخنرانی (وضعیت مخاطبین) نیز تاحدودی میزان موفقیت شما در خصوص ارتباط کلامی را روشن خواهد کرد.
اگر نمی‌توانید برای بازخورد گیری از اطرافیان کمک بگیرید، کافی است تا ویدیویی از صحبت‌های خودتان تهیه کنید. یعنی برای موقعیت‌های مختلفی که فن بیان را تمرین می‌کنید، فیلمبرداری کنید. سپس فیلم‌ها را تماشا کنید و وضعیت کلام خود را بسنجید.
تکیه کلام‌ها، استفاده‌ی زیاد از حد از دست‌ها و انجام حرکات شدید بدنی، عدم اعتماد به نفس، لحن نامناسب و کلمات غیر متعارف از جمله مسائلی هستند که می‌بایست در بیان شما حذف شوند. پس اگر چنین مواردی را مشاهده می‌کنید، بکوشید تا تمرکز خود را برای حذف آن، ارتقا دهید.
فن بیان چه کاربردی دارد؟
ممکن است از خودتان بپرسید که چرا باید مهارت فن بیان را تقویت کنیم؟ نبودِ این استعداد یا مهارت، چه بخشی از زندگی را مختل خواهد کرد؟ با تقویت این مهارت، چه چیزهایی عاید خواهد شد؟ در این بخش، پاسخ مناسب این پرسش‌ها را دریافت خواهید کرد.
در وهله‌ی اول، فن بیان شما، ارتباط کلامی مؤثری را ایجاد می‌کند. حال بنگرید که در زندگی روزمره و حرفهای خود، کجا با ارتباط کلامی روبه‌رو خواهید شد؟ مطمئناً مصاحبه‌های شغلی، ارتباطات دوستانه، ارتباط با اعضای خانواده و اقوام، جلسات کاری، موقعیت حرفهای، جذب مشتری، تدریس، فروشندگی، سخنرانی در جمع، دفاع از خود و غیره از جمله مواردی هستند که به ارتباط کلامی در آن نیاز پیدا می‌کنید.
افزایش اعتماد به نفس، وضوح و شفافیت کلام، جذابیت و رسایی، از جمله مواردی هستند که سبب خواهند شد تا مخاطبین توجه بالقوه‌ای به نظرات شما داشته باشند. این امر به معنای موفقیت در اثرگذاری کلام شما است. این موضوع در مصاحبه‌های شغلی، موقعیت‌های رهبری، جلسات کاری و ارتباط با مشتریان، سودمندی زیادی را به ارمغان می‌آورد.
در خصوص فن بیان چه اشتباهاتی را نباید مرتکب شد؟
جالب است بدانید بسیاری از افراد، فن بیان را به‌صورت اشتباه تعریف می‌کنند. آن‌ها تصور می‌کنند که افراد پرحرف، چرب زبان و حاضر به جواب، احتمالاً استعداد خوبی در فن بیان دارند. اما این‌طور نیست! پرحرف‌ها و حاضرجواب‌ها، لزوماً فن بیان قوی ندارند. حتی داشتن صدای خوب نیز دلیلی بر وجود این استعداد نخواهد بود.
این اشتباهات سبب می‌شود که افراد تصور نادرستی از خود و استعدادهایشان داشته باشند. در نتیجه برای انتخاب‌های بعدی، دچار مشکل خواهند شد. مثلاً تصور کنید فردی که صرف داشتن صدای خوب و رسا تصور می‌کند که از مهارت فن بیان قوی برخوردار است، چه اشتباهاتی را در هنگام انتخاب حرفه و مسیر شغلی خود مرتکب خواهد شد. مشاغلی مانند وکالت، مشاوره، تدریس، سخنران و غیره برای افراد فاقد مهارت‌های کلامی، یک انتخاب نامناسب به‌شمار می‌آید.
نکته‌ی دیگری که بسیاری از افراد را به اشتباه درخصوص استعداد فن بیان وا می‌دارد، این است که تصور می‌کنند استعدادها نیازی به آموزش و تقویت ندارند. استعداد ذاتی، گرچه مسیر کوتاه‌تری را برای رسیدن به اوج قرار می‌دهد اما برای ارتقای آن از آموزش و یادگیری بی‌نیاز نیست. پس حتی اگر چنین استعدادی واقعاً در شما وجود دارد، تلاش کنید تا آن را پیشرفت دهید.
اشتباه دیگر، عدم توجه به تمام عناصر و ارکان فن بیان است. باید توجه داشته باشید که مخلوطی از همه‌ی این عوامل، می‌تواند در یک کلام ماندگار و شیوا اثر داشته باشد.
نقش مراکز استعدادیابی در شناخت استعدادهای ارتباطی چیست؟
گارنت، به عنوان یکی از مراکز استعدادیابی معتبر، به شما کمک می‌کند تا استعدادهای ارتباطی و کلامی خود را بهتر بشناسید. اگر نشانه‌هایی از وجود این مهارت را در خود یا فرزندتان مشاهده می‌کنید، با مراجعه به مرکز استعدادیابی گارنت می‌توانید مهر تأیید نهایی را بر وجود این استعداد بزنید.
گارنت هم‌چنین شما را در مسیر آموزشی برای تقویت مهارت‌های فن بیان یاری می‌کند. شما می‌توانید به کمک مشاوران کارآزموده و مجرب این مرکز، با مشاغل و حرفه‌های منطبق بر مهارت‌های کلامی آشنا شده و مسیری هم‌سو با استعدادهایتان انتخاب کنید.
شما می‌توانید تکنیک‌های تقویت صفر تا صد فن بیان را در این مرکز بیاموزید. نیز به منظور آموزش فن بیان رایگان، مقالات متعدد و به‌روز را در مجله‌ی گارنت بخوانید.
مطالب مرتبط:
کلام آخر!
استعداد فن بیان از جمله مهارت‌هایی است که می‌تواند زندگی شخصی و حرفهای شما را تحت تأثیر قرار دهد. این استعداد، موجب می‌شود تا در ارتباطات خود قوی‌تر عمل کنید. از آن‌جایی که انسان موجود اجتماعی است، ارتباطات قوی سبب بهبود کیفیت زندگی وی خواهد شد.
در این مطلب از پلتفرم استعدادیابی و مهارت‌آموزی گارنت، راهکارهایی را برای تقویت این استعداد نشان دادیم. به‌کارگیری این تکنیک‌ها سبب خواهد شد تا مهارت فن بیان در شما بهبود یابد. امیدواریم تا با تقویت این مهارت، موفقیت‌های بیش‌تری را در زندگی و حرفه‌ی خود به‌دست آورید.
