والدین همیشه دوست دارند فرزندانشان در مورد کارهای مربوط به خودشان «منظم» باشند. تا آنجا که این تأکید برخی اوقات شکل اجبار به خود می‌گیرد و موجب مجادله بین فرزند و والدینش می‌شود. اما، «منظم» بودن به چه معناست؟ آیا واقعاً آن‌قدر در زندگی و آینده‌ی فرزندان اهمیت دارد؟
تعریف منظم بودن
منظم بودن به مجموعه روش‌ها و عادت‌هایی اشاره دارد که نه‌تنها به پیگیریِ کارها، بلکه به مرتب کردن افکار، استفادۀ صحیح از زمان و برنامه‌ریزی متناسب منجر می‌شوند.
این عادات باعث می‌شوند فرد بتواند اهداف خود را با خیال راحت‌تری انتخاب کند و در مسیر آن قدم بردارد.
چرا کودکان و نوجوانان نسبت به پذیرفتن نظم و انضباط مقاومت می‌کنند؟
✔️فرزندان را از فواید و تأثیر منظم بودن آگاه کنیم.
یکی از مواردی که در منظم بودن فرد تأثیر به سزایی دارد، شناخت فواید و داشتن آگاهی نسبت به سودی است که از این کار می‌برد. افراد کم‌سن و سالم‌تر به دلیل میل تجربه‌کردن چیزهای جدید و کامل کردن آگاهی‌شان از محیط اطراف، نسبت به فواید منظم بودن اطلاعات کمتری دارند و همین موضوع باعث می‌شود تا میل کمتری به این امر نشان بدهند.
✔️یادمان باشد سرعت یادگیری و وفق دادن بچهها در منظم بودن با یکدیگر متفاوت است.
دلیل دیگری که باعث می‌شود زمان کنار آمدن کودکان با منضبط بودن با یکدیگر متفاوت و گاهی طولانی‌تر باشد، تفاوت در سرعت پردازش ذهن‌شان است.
کودکان باتوجه‌به محیطی که در آن رشد می‌کنند و مسائل ژنتیکی، سرعت وفق پیداکردن ذهن‌شان با مسائلی همچون نظم و انضباط از هم متفاوت است.
اهمیت یادگیری نظم و انضباط در سنین پایین چیست؟
✔️یادگیری نظم راهی برای ورود به اجتماع
سنین کودکی و نوجوانی، اولین مراحل ورود یک شخص به اجتماع است. به همین جهت، باید کودک بتواند وظایفی را که در قبال خودش و دیگران دارد بهدرستی انجام دهد تا ارتباطات اجتماعی قوی و امنیت بالاتری داشته باشد.
برای مثال، زمانی که کودک به مهد می‌رود، اگر با اصول اولیه‌ی نظم آشنا نباشد در انجام کارهایی همچون جمع‌کردن وسایلش، واردشدن به جمع هم‌سنوسالانش و حتی مواجهه با تهدیدهایی مانند اعتماد به غریبه‌ها به مشکل بر می‌خورد و این اتفاق می‌تواند باعث صدمات جبران‌ناپذیر به روحیات فرزند شود.
✔️راهِ رسیدن به اهداف آینده منظم بودن است
پس از آن و در سن نوجوانی نیز، فرد که در مهم‌ترین بخش مسیر شکل‌گیری شخصیتش است باید از عهدۀ منظم‌کردن افکار خود، انجام تکالیف سپرده‌شده به او و باانگیزه ماندن در راه هدف‌هایش بر بیاید.
این مسائل جزو نمودهای کوچک و تأثیرگذاری از اهمیت نظم و انضباط در کودکان و نوجوانان هستند که بهخوبی لزوم یادگیری این موضوع را نشان می‌دهند.
والدین در تشویق فرزندشان به منظم شدن چه نقشی را ایفا می‌کنند؟
✔️والدین اولین الگوهای فرزندانشان هستند
والدین همواره به‌عنوان اولین و تأثیرگذارترین الگوهای فرزندانشان، باید پیش از تشویق به هر موضوعی، خودشان هم به شکل فعال آن‌ها را به کار بگیرند تا فرزند از اهمیتشان مطلع شود.
یادمان باشد که ما همواره میتوانیم با الگو قراردادن خودمان در افراد تغییراتی ایجاد کنیم، نه با ابراز عقیده‌ی مدام.
✔️والدین اولین و تنها حامی‌های فرزندانشان هستند
یکی دیگر از مهم‌ترین وظایف والدین در آموزش به کودکانشان، حامیِ او بودن است. به دلیل روحیۀ حساس و متأثر کودکان، اگر راهنمایی‌های والدین با تندی همراه باشند، ممکن است علاوه بر نگذاشتن تأثیر مطلوب به دل‌سرد شدن کودک از توانایی‌هایش و فاصله‌گرفتن او از والدینش منجر شود که این موضوع عواقب بسیاری را در پیش دارد.
به همین جهت، پدر و مادر باید آستانۀ تحمل فرزند را در نظر داشته باشند و متناسب با آن به کمک و راهنمایی او بپردازند.
5 راهکار آموزش نظم و انضباط فردی به فرزندان
تحقیقات و آزمایش‌های روانشناسان حوزه‌ی سلامت کودک نشان داده‌اند، روش‌های کلیِ کمک به انضباط فرزندان به این شرح هستند:
✔️تقسیم کردن وظایف به بخش‌های کوچک‌تر
به بچهها کمک کنید پروژه‌های مدرسه یا کارهای خانه را به مرحله‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم کنند. این کار به آن‌ها نشان می‌دهد که هر کاری یک شروع، میانه و پایان دارد که می‌تواند باعث شود سختی آن را کمتر احساس کنند.
✔️تهیۀ لیستی از کارهای موردنیاز
به بچهها کمک کنید تا آن کار را به یک لیست کلی اضافه کنند. مشق‌ها، کارهای روزمره، برنامه‌های خانوادگی، همه‌وهمه می‌توانند تیتری از این لیست باشند.
فرزندانتان را تشویق کنید تا لیست را در جایی نگه دارند که اغلب پیش چشمشان باشد و بتوانند آن را ببینند. هر کاری از لیست هم که انجام شد، یک مثبت جلوی آن بگذارید تا دستاوردهایشان مشخص‌تر باشد!
✔️استفاده از مهارت‌های مدیریت زمان
بچهها را تشویق کنید تا کارهای مهم را در یک تقویم یادداشت کنند و زمان موردنیاز آن را تخمین بزنند. با مقایسۀ زمان تخمین زده‌شده و زمانی که آن کار طول می‌کشد، فرزند می‌تواند درک بهتری از زمان هر تکلیف داشته باشد.
✔️تجسم و پیش‌بینی
فرزندتان را تشویق کنید تا کارهایی را که می‌خواهد انجام دهد، در ذهنش تجسم کند و مراحل و وسایل مورد نیازش را پیش‌بینی کند. این کار باعث می‌شود پس از تکرار چندباره‌ی یک فعالیت، بتواند مراحلش را بهخوبی به‌خاطر بسپرد و بدون مشکل آن را انجام دهد.
✔️مرور برنامه‌های روز بعد قبل از خواب
قبل از خواب، دور هم بنشینید تا برنامه‌های فردا را مرور کنید. این کار می‌تواند باعث شود بچهها احساس امنیت بیشتری کنند. با هم برای تغییرات احتمالی نقشه‌تان برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید بهتر آن‌ها را مدیریت کنید.
باتوجه‌به تحقیقات و تجربه‌های به‌دست‌آمده، می‌دانیم که یادگیری انضباط و نظم در سنین کودکی و نوجوانی می‌تواند تأثیرات مثبت بسیاری در رشد شخصیتی و اجتماعی فرد داشته باشد.
پس، به‌عنوان یک والد یا سرپرست کودک، به‌یاد‌داشته باشید که مهم‌ترین اصل کنار او ایستادن و حمایت از او در کارهایش است. خود را برای هدف‌هایش مشتاق نشان دهید و با هم برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید خانواده‌ای شادتر و فرزندی منظم‌تر داشته باشید.
