مفهوم برنامه ریزی چیز جدیدی نیست! همه‌ی ما برای نظم و سامان دادن به امور روزمره‌ی خود، ناچار به برنامه ریزی هستیم. راستش را بخواهید برنامه ریزی اصلاً کار سختی نیست! بلکه چیزی که آن را دشوار می‌کند، عمل کردن به برنامه است. آیا هیچ وقت برایتان پیش آمده که نتوانید طبق آنچه که در برنامه نوشته‌اید، پیش بروید؟ در این مطلب، گارنت به شما می‌گوید که برنامه ریزی چیست و چطور می‌توانید به برنامه‌های خود جامه‌ی عمل بپوشانید.
برنامه‌ریزی اصولی از جمله مهم‌ترین کارهایی است که در زندگی باید انجام دهید تا به اهداف خود برسید. با برنامه‌ریزی، نه تنها انگیزه بیشتری می‌گیریم، بلکه تجربه یک زندگی خلاق و بهتر را خواهیم داشت. در ادامه با پلتفرم استعدادیابی گارنت همراه باشید تا به بررسی نکات مهم در برنامه‌ریزی، بپردازیم.
مطالب مرتبط:
چرا باید برنامه ریزی کنیم؟
آیا هیچ وقت به مزایا و دلایل برنامه ریزی کردن فکر کرده‌اید؟ مگر نمی‌شود بدون نوشتن پلن کارها، آن‌ها را انجام دهیم؟ اصلاً چرا باید برنامه ریزی کنیم؟ در این بخش شما را متقاعد می‌کنیم که برنامه ریزی کردن خوب است و مزایای این عمل را می‌گوییم.
اصولاً برنامه ریزی، سبب نظم در کارها می‌شود. حال می‌خواهد یک برنامهی روزانه باشد، برنامهی هفتگی باشد یا برای کارهای یک ماه و یا حتی یک سال تنظیم شده باشد. در هر صورت، این برنامه، یک مسیر آینده‌ای را جلوی شما ترسیم خواهد کرد.
وقتی که شما برنامه ریزی می‌کنید، در حقیقت به بهترین شکل زمان خود را نظم‌دهی خواهید کرد. مثلاً وقتی مقرر می‌کنید که فلان ساعت در فلان دوره‌ی آموزشی شرکت می‌کنم و رأس فلان ساعت شام می‌خورم و …، در واقع برای تک تک لحظه‌های آن روز نظم ایجاد کرده‌اید.
افزون بر نظم، برنامه ریزی سبب می‌شود تا تمرکز شما افزایش پیدا کند. همان‌طور که می‌دانید افزایش میزان تمرکز، نقش بسزایی روی کیفیت انجام کارها خواهد داشت. حال اجازه دهید تا این موضوع را کمی شرح دهیم.
وقتی شما روی برنامه نوشته‌اید که از ساعت ۶ تا ۸ شب شام درست می‌کنم، تعیین کرده‌اید که آشپزی شما برای وعده‌ی شام، دقیقاً دو ساعت زمان می‌برد. بنابراین در تمام این مدت، تمرکزتان روی درست کردن شام است. بیایید فرض کنیم که برای ساعت ۹ تا ۱۱ شب یک مهمانی تنظیم کرده باشید. با برنامه ریزی، نگرانی و اضطرابی بابت برگزاری مهمانی نخواهید داشت، زیرا درست کردن شام پیش از موعد مهمانی تمام می‌شود.
مزیت دیگری که برنامه ریزی کردن دارد، ایجاد تغییرات بزرگ به‌طور پیوسته و منظم است. طوری که بعد از گذشت زمان متوجه می‌شوید که به هدف بلندمدت خود بسیار نزدیک شده و یا رسیده‌اید. به عنوان مثال برنامه ریزی برای یادگیری زبان انگلیسی با اختصاص دادن روزانه تنها یک ساعت، بعد از گذشت چند ماه نتایج قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت.
چرا به برنامه‌هایمان عمل نمی‌کنیم؟
یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها این است که چرا وقتی برنامه ریزی می‌کنیم، نمی‌توانیم طبق آن پیش برویم؟ برای ما بارها و بارها پیش آمده که قادر به انجام کارهایی که نوشته‌ایم نیستیم. در این بخش، گارنت دلایل عمل نکردن به برنامه‌ها را ذکر می‌کند. شناخت این دلایل به شما کمک می‌کند تا بتوانید به برنامه‌های خود جامه‌ی عمل بپوشانید.
برنامه سنگین است
اولین دلیل این است که زمانی که برنامه ریزی می‌کنید، به واقعی بودن آن توجهی ندارید. اگر شما تمام تمرکزتان را روی اهداف خود بگذارید، برنامهی سنگینی تهیه می‌کنید که شاید بعدها از انجام آن عاجز بمانید. مثلاً یکی از دوستانم سال‌ها پیش در چندین کلاس فوق برنامه برای یادگیری مهارت‌های مختلف ثبت نام کرده بود. گرچه در ابتدا همه او را تحسین می‌کردند، بعدها به دلیل فشردگی بیش از حد برنامه، او از کارهای شخصی‌اش عاجز ماند و ناچار برخی از کلاس‌ها را علی‌رغم برنامهی تعیین شده، لغو کرد.
برای رفع این مشکل، می‌بایست در هنگام برنامه‌ریزی از ایده‌آل و کمال‌گرا بودن بپرهیزید. سعی کنید برنامه‌ای بنویسید که قابلیت انعطاف داشته و به اندازه‌ی کافی فضا برای استراحت و دیگر امورات روزمره داشته باشد.
کار کردن دشوار است
دومین دلیل را می‌توان در میل انسان به تن‌پروری یافت. انجام ندادن یک کار بسیار دل‌پذیرتر از انجام دادن آن است. هرچقدر این کار سخت‌تر باشد، میل به انجام ندادن آن بیش‌تر است.
برای رفع این گزینه، می‌بایست کارهای سخت را به کارهای کوچک‌تر بشکنید. مثلاً اگر قرار است یک پروژه‌ی خانه تکانی داشته باشید، هر قسمت از خانه را به چند روز اختصاص دهید تا در ظرف زمانی بیش‌تر، پروژه انجام شود. از سوی دیگر می‌بایست انگیزه‌های کافی برای انجام کار داشته باشید. مثلاً تصویری از هدف نهایی را برای خود ترسیم کنید و به خود مرتب یادآوری کنید که این کارها را چرا انجام می‌دهید. مثلاً اگر قصد دارید یک متخصص رایانه شوید، باید به خود بقبولانید که راه آموزش مهارتی طولانی در پیش دارید و مدام تصویر متخصص شدن را به خود یادآوری کنید تا انگیزه برای شرکت در دوره‌ها و مهارت آموزی داشته باشید.
از شکست می‌ترسیم
بیش‌تر ما از شکست خوردن هراس داریم. ترس از شکست گاهی سبب می‌شود تا تن به انجام کار ندهیم. چون می‌ترسیم اوضاع آن‌طور که می‌خواهیم پیش نرود. پس تله‌های مختلفی در ذهنمان درست می‌کنیم. این تله‌ها سبب می‌شوند تا کارها را نیمه کاره رها کنیم.
رفع این گزینه، اندکی سخت‌تر است. شما باید ذهنتان را برای قبول برنامه آماده کنید. مثلاً اگر قرار است در فلان دانشگاه خوب ادامه تحصیل دهید، باید بپذیرید که مطالعه‌ی این کتاب‌ها الزامی است. همین‌طور برنامهی افراد موفق که در جایگاه هدف شما قرار دارند را بررسی کنید و به خود یادآوری کنید که مسیر همین است پس تردید از شکست نباید داشت. شما می‌توانید دستاوردهای عمل نکردن به برنامه را در ذهن خود مرور کنید.
کارهای غیر منتظره پیش می‌آید
باید قبول داشته باشید که اجرای صد در صدی برنامه همیشه مقدور نیست. در زندگی، کارهای غیر منتظره‌ی زیادی پیش می‌آید. مثلاً ممکن است یک مهمان ناخوانده برسد و شما مجبور باشید برنامهی خود را برای رسیدگی به مهمان، لغو کنید. یا امکان دارد یک کسالت روحی یا جسمی، شما را از انجام برنامهی ورزشی باز دارد.
این گزینه قابل پیش بینی نیست. اما می‌توانید در هنگام برنامه ریزی، انعطاف لازم را برای جابه‌جایی کارها در نظر بگیرید. مثلاً وقتی تصمیم می‌گیرید که در هفته فلان مقدار کالری سوزی داشته باشید و یک روز به برنامهی ورزشی نرسیده‌اید، می‌توانید روزهای دیگر، بیش‌تر تلاش کنید!
نظرمان تغییر می‌کند
یکی از چیزهایی که شما را از عمل به برنامه، باز می‌دارد؛ تغییر نظر در طی زمان است. در این شرایط ممکن است هدف شما تغییر کند. این گزینه در واقع سبب تغییر کل برنامهی تعیین شده خواهد شد. به عنوان مثال ممکن است در ابتدای برنامه‌ریزی، رسیدن به شغل «الف» هدف قرار گرفته باشد. اما در طی زمان متوجه شده باشیم که این شغل چندان مطلوب ما نیست. پس مسیر را نیمه کاره رها می‌کنیم. در این وضعیت، باید برنامه را برای اهداف بعدی تغییر دهیم.
برنامه را کامل نمی‌نویسیم
ممکن است در ابتدای نوشتن برنامه، تصور کنیم که نوشتن تمام کارها، ضرورتی ندارد. اما در حین اجرا، متوجه می‌شویم که عدم نوشتن همین کارها، سبب شده تا زمان کم‌تر محاسبه شود و برای دیگر اهداف فرصت کافی نداشته باشیم. به عنوان مثال، زمان لازم برای امور خانه، آشپزی و خرید را در نظر نمی‌گیریم. این اتفاقات غیر منتظره نیست اما چون در برنامه درج نشده، اجازه‌ی اجرای درست برنامه را هم نمی‌دهد.
برای رفع این مشکل، باید در ابتدای برنامه ریزی، تمام اهداف خود را بنویسید. تمام قرار ملاقات‌ها، خریدها و … . هرچقدر در این مورد وسواس بیشتری به خرج دهیم، برنامهی کامل و بهتری خواهید داشت.
اهداف پوچ تعیین کرده‌ایم
برخی اهداف، برای ما مناسب نیستند. مثلاً ممکن است یادگیری یک مهارت را در برنامهی خود گنجانده باشید در حالی که هیچ نیازی بدان ندارید. این اهداف سبب می‌شوند تا در طی مسیر عمل به برنامه، انگیزه‌ی کافی نداشته باشید. در نتیجه هر لحظه از انجام کار دست می‌کشید.
برای رفع این گزینه، باید هدف خود از زندگی را مشخص کنید. فرصت زندگی آن‌قدر زیاد نیست که بخواهیم آن را به بیهودگی بگذارنیم. اولویت‌بندی اهداف نیز به شما کمک می‌کند تا برای کارهایی وقت بگذارید که کاربردی‌تر و مهم‌تر هستند.
مطالب مرتبط:
چطور برنامه ریزی کنیم؟
در این بخش، نکاتی را بیان می‌کنیم که در یک برنامه‌ریزی خوب راهگشا است. هدفمان این است که برنامه‌ای بنویسیم که در طی آن به اهداف خود برسیم و از پسِ انجام برنامه برآییم. برای این کار یک قلم و یک کاغذ نیاز داریم. سپس دستورالعمل‌های زیر را به‌ترتیب اجرا کنید.
• لیست اهداف بلند مدت خود را بنویسید. مثلاً تعیین کنید در طی یک سال چه چیزهایی می‌خواهید. ممکن است یک سفر، یک پس انداز معین، کسب یک مدرک و … در شمار اهداف شما قرار بگیرد.
* اهداف شما باید کاملاً هم‌سو با استعدادها و علاقه‌مندی‌های شما باشد. هم‌چنین می‌توانید هدف‌هایی برای رشد حرفه و توسعه‌ی فردی در نظر داشته باشید. پس بهتر است در این مرحله، شناخت خوبی از استعدادهای خود داشته باشید تا از تعیین اهداف پوچ جلوگیری به عمل آورید.
• لیست نوشته شده را اولویت بندی کنید. مثلاً پس انداز یک مبلغ معین برایتان اولویت بیشتری دارد یا سفری که می‌خواهید به صورت دسته‌جمعی با دوستانتان بروید. اولویت‌ها را در رأس اهمیت قرار دهید.
• هر گزینه از لیست تهیه شده را به گزینه‌های جزئی‌تر بشکنید. این تجزیه باید طوری باشد که شما بتوانید آن را هدف ماه خود قرار دهید. مثلاً اگر قرار است سالیانه ۱۲ میلیون پس‌انداز داشته باشم، باید هر ماه ۱ میلیون تومن از درآمدم را کنار بگذارم.
• هر هدف را برای هفته و روز بنویسید. مثلاً اگر قرار است یک کتاب را در یک ماه بخوانید، بنویسید که هر روز چه مقدار از این کتاب باید مطالعه شود. برای تعیین برنامهی روزانه، انعطاف زمانی را در نظر بگیرید. به عنوان مثال با خود بگویید شاید هر روز حال خوبی نداشته باشم، پس دو روز در هفته را بدون برنامهی مطالعاتی در نظر می‌گیرم.
* در این مرحله، به اولویت‌ها توجه کنید. کارهایی که اولویت بیشتری دارند باید به روزهای اولی اختصاص داده شوند. هم‌چنین می‌توانید بهترین زمان روز را به این اهداف، اختصاص دهید.
• اگر اهداف شفاف هستند، می‌توانید زمان انجام هر کار را تعیین کرده و بنویسید. مثلاً اگر برای ورزش کردن در یک باشگاه ثبت نام کرده‌اید، ساعت ورزش شما در هر روز مشخص است. در غیر این صورت بهتر است یک پیش بینی از بازه‌ی انجام کار داشته باشید.
• برنامه را در دیدرس خود قرار دهید. دفتر برنامه‌ریزی نباید در کمد و کشو باشد. جایی بگذارید که هر لحظه آن را می‌بینید. هرکاری که انجام می‌دهید را در برنامه علامت بزنید. کارهای باقی مانده را برجسته کنید.
• برای کارهای انجام نشده، در برنامهی خود دنبال جا بگردید. در صورت امکان، این کارها را به روزهای بعد موکول کنید.
• بررسی کنید که چه عامل یا عواملی سبب شده‌اند تا نتوانید به کارها رسیدگی کنید. در صورت امکان در برنامه یا لایف استایل خود تغییرات لازم را لحاظ کنید. مثلاً ممکن است تأخیر در زمان بیدار شدن، سبب شده باشد تا برنامهی صبح شما انجام نشود. پس بهتر است شب زودتر استراحت کنید تا به موقع بیدار شوید.
• برای کارهای انجام شده و اهدافی که بدان می‌رسید، یک پاداش در نظر بگیرید. به عنوان مثال می‌توانید برای خودتان یک وعده غذای خوشمزه درست کنید یا یک هدیه‌ی کوچک بخرید.
• هر روز، هر هفته، هر ماه و هر سال، برنامهی خود را ارزیابی کنید. اهدافی که بدان رسیده‌اید را تیک بزنید و برنامه را برای روزهای آتی اصلاح کنید.
• پایان دوره، اهداف جدید را برای برنامه‌ریزی انتخاب کنید.
کلام آخر!
در این مطلب از مجله‌ی گارنت، مفهوم برنامه‌ریزی، کاربردها و فواید آن را برایتان بیان کردیم. برنامه ریزی احساس نظم، اعتماد به نفس را تقویت کرده و سبب کاهش استرس و نگرانی‌های شما می‌شود. در این مطلب هم‌چنین دلایلی که شما را از عمل به برنامه باز می‌دارد، ذکر شد. برای هر دلیل، راهکار ساده‌ای که می‌تواند آن را جبران کند، بیان کردیم.
در پایان مطلب نکات مهم برای نوشتن یک برنامهی خوب را ذکر کردیم. باید به خود بقبولانید که ابتدای کار، دردسرهای زیادی را تجربه می‌کنید اما به مرور زمان، برنامه‌هایی می‌نویسید که بسیار منطبق با اهداف و زندگی روزمره‌ی شما باشد. پس احتمال دارد در اوایل کار تجربه و خطا را زیاد پیش ببرید اما به شما اطمینان می‌دهیم رفته رفته همه چیز مرتب خواهد شد.
برای مشاوره در زمینه‌ی استعدادیابی و انجام تست‌های کشف استعداد، می‌توانید از خدمات همکاران و مشاوران پلتفرم استعدادیابی گارنت استفاده کنید. گارنت شما را برای قرارگیری در یک مسیر درست راهنمایی می‌کند. مسیری که با برنامه‌ریزی منظم در آن، آینده‌ای روشن انتظارتان را می‌کشد.
